Với một đất nước khí hậu nhiêt đới như nước ta, những ngày nắng nóng, bát canh dọc chua vừa giúp cân bằng thân nhiệt, bổ sung nước cho cơ thể lại đưa cơm và hợp khẩu vị với nhiều người. Hiện quả dọc được bán tại Chợ Sạch với giá : 60k/kg .
Món canh chua phổ biến ở mọi vùng miền, trong đó vị chua dịu dàng nơi bát canh của miền Bắc đã khiến bao người phải vấn vương. Chỉ với một món canh chua mà có đến nhiều gia vị khác nhau để làm nên đặc trưng của nó ở mỗi vùng, tỉnh thành khác nhau. Chắc chắn không thể không kể đến quả dọc, một trong những quả gia vị có vị chua, góp phần trong nồi canh chua của mẹ.
Mô tả cây dọc :
– Cây gỗ trung bình, cao 10–15 m. Thân có nhiều u lồi. Cành ngang, có mủ vàng. Lá mọc đối, hình trứng ngược hay hình trái xoan, mép nguyên. Hoa đơn tính, khác gốc, ra hoa vào mùa hè – thu, hoa đực mọc ở ngọn tán-cờ. Quả thịt hình cầu, khi chín màu vàng, 4 hạt dài, vỏ cứng. Cây ưa sáng và ẩm, có khả năng chịu hạn. Trồng bằng hạt hoặc cây con
Trái dọc hình cầu, thường có vào mùa hè và đầu thu, nên mỗi lần hè tới, tôi thường tranh thủ năn nỉ mẹ làm món canh chua trái dọc cho mình ăn.
Thành phần hóa học:
– Hạt chứa dầu béo, vỏ quả và vỏ thân chứa tanin
Dùng làm thuốc:
– Lá và quả có vị chua. Quả và vỏ cây có tác dụng tiêu thũng, làm se, giảm đau.
Công dụng khác:
– Cây dọc được trồng làm cảnh, dùng thắp sáng, chế sơn, làm dược liệu.
Các bài thuốc dân gian:
– Dầu dọc có thể thay thế dầu vừng, dầu lạc để đắp mụn nhọt khi chưa vỡ mủ (lọc dầu lấy phần trong, trộn với nghệ vàng phết lên giấy mềm mà đắp, hoặc bôi thẳng vào nốt ghẻ ruồi (nấu với hạt cây máu chó), còn dùng trị chốc lở, mụn nhọt. Dầu dọc có thể dùng làm xà phòng và dầu nhờn.
Cách lựa chọn quả dọc để nấu canh ngon nhất :
Muốn nấu canh chua không được lựa trái dọc non màu xanh nhạt, cũng không nên lựa trái màu vàng, vì như thế là trái đã chín, không có độ chua. Thường lựa trái dọc có màu xanh sậm, sẽ làm cho món canh chua vừa có vị chua lại thanh.
Không nên lựa trái dọc màu vàng, vì như thế là trái đã chín, không có độ chua
Dọc mua về, sau khi rửa sạch thì nướng lên cho đến khi vỏ của trái đã ngả sang vàng. Bóc lớp vỏ bên ngoài, và rửa sạch lần nữa để chuẩn bị nấu canh chua.
Canh chua trái dọc ngon nhất là phải kết hợp chung với cá lóc, chút nghệ, rau ngò ôm. Để nấu canh chua, đầu tiên mẹ thường ướp cá với chút nghệ, chút gia vị cho cá thấm đều.
Trong lúc chờ cá thấm gia vị, mẹ đun sôi trái dọc với nước, chuẩn bị cho nồi nước chua. Kế đó, dầm trái dọc ra cho vị chua thấm đều, rồi bỏ cá và cà chua đã xắt sẵn vào, tiếp tục cho lên bếp đun sôi.
Trong quá trình nấu, sẽ nêm gia vị như: muối, hạt nêm, chút nước mắm cho vừa miệng. Đợi khi nồi canh sôi, tiếp tục cho rau ngổ, ngò gai đã xắt nhỏ vào nồi canh cho dậy mùi thơm.
Canh chua trái dọc sẽ trông bắt mắt với màu vàng của nghệ, màu đỏ từ cà chua, màu xanh của rau om ngò gai. Nếu thích ăn cay, có thể chuẩn bị một chén nước mắm, cùng vài lát ớt để ăn kèm với cá.
